ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ-DESIGN

Άρθρο 6

Οι τρεις συνιστώσες του Σχεδιασμού-Design-

Στη διαδικασία του Σχεδιασμού οποιουδήποτε κτίσματος ή αντικειμένου συμβάλουν τρεις- μεταξύ άλλων- βασικοί και πολυσυζητημένοι παράγοντες επιρροής.

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ, Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ Η ΜΟΡΦΗ

Οι τρεις αυτοί παράγοντες εκφράζουν και περιέχουν τους κανόνες που ρυθμίζουν τις δημιουργικές διαδικασίες ολοκλήρωσης των συνόλων.

Κατά καιρούς έχουν χρησιμοποιηθεί με διαφορετικές ονομασίες όπως αισθητική ή φόρμα αντί για μορφή, τεχνική αντί για κατασκευή,λειτουργία χρήσης ή πρακτική-πρακτικότητα αντί για λειτουργία.

Λειτουργία [ή λειτουργία χρήσης ή πρακτικότητα ή όπως αλλιώς] ο όρος αναφέρεται πάντα στη χρήση και το σύνολο των αντιδράσεων μεταξύ αντικειμένου ή χώρου και των χρηστών του.
Οι αντιδράσεις αυτές λειτουργούν άμεσα κατά τη χρήση και στηρίζονται σε οργανικές ενέργειες όπως: κάθομαι, κοιμάμαι, ξεκουράζομαι, εργάζομαι, και λοιπά, είναι δηλαδή οι φυσιολογικές όψεις της χρήσης.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα σταθερά υπάρχον είναι ότι στη διαδικασία χρήσης εκπληρώνονται οι ανάγκες του χρήστη [δια μέσω των ιδιοτήτων και λειτουργιών του ανάλογου αντικειμένου ή κτίσματος]
Συνήθεις προεκτάσεις της άμεσης χρήσης του αντικειμένου ή κτίσματος είναι και οι δευτερεύουσες χρήσεις του, που αναφέρονται:
1. σε μεταλλάξεις συμπληρώσεις αφαιρέσεις -ευελιξία χρήσεως-
2.στη συντήρηση και επιδιόρθωση ,
3. στην αποθήκευση,
4.στη μεταφορά,
5. στη αποσυναρμολόγηση του και συναρμολόγηση του με ευκολία,
6.στον καθαρισμό,και υγιεινή του διατήρηση
7. και στη συνεργασία του με άλλα ομοειδή ή συμπληρωματικά είδη
και τελευταία
8.στην ολοκληρωτική ανακύκλωση των υλικών του

Κατασκευή ή στατική λειτουργία:αναφέρεται στο σύνολο των τρόπων και μεθόδων των επεξεργασιών των υλικών και τη μετεξέλιξη τους σε δομές.
Η κατασκευή υποστηρίζει την αντοχή στη χρήση, την οικονομία υλικών και ενέργειας στη δημιουργία του αντικειμένου ή κτίσματος,

Όλες οι κατασκευαστικές διαδικασίες στοχεύουν στην εκπλήρωση της στατικής λειτουργίας των επιμέρους συνόλων- διαμορφώσεων και του συνόλου.
Προορίζονται για να αντισταθούν στις διάφορες δυνάμεις που το φορτίζουν και γενικά το καταπονούν.[πχ σταθερότητα καθίσματος ,περιστροφή του, κύλιση, αντοχή στοιχείου πλάτης, ή μπράτσων,αντοχή της βαφής στην τριβή ,ολισθηρότητα ή αποφυγή της σε κάποια μέρη επαφής, και άλλα]

Η στατική λειτουργία είναι θεμελιακή προυπόθεση για τη λειτουργία χρήσης.
Η σημασία όμως της κατασκευής πάει πιο πέρα από τη στατική της αποστολή και γίνεται το μέσο, το σχεδιαστικό εργαλείο των λειτουργικών λύσεων και των μορφολογικών παραλλαγών.

Η μορφή ή φόρμα και η αισθητική και συμβολική λειτουργία:είναι το κύριο γνώρισμα των υλικών αντικειμένων που μας περιβάλλουν.
Η μορφή βιώνεται με τη διαδικασία της παρατήρησης των υλικων αντικειμένων μέσα από τις αισθήσεις μας και ενεργεί στον ψυχικό μας κόσμο αμεσότερα και πιο περίπλοκα απο ότι η λειτουργία της χρήσης ενεργεί άμεσα στον οργανικό κόσμο μας και έμμεσα στον ψυχικό μας.
Η ολοκλήρωση ενός συνόλου είναι αυτονόητο [τώρα πια] ότι πρέπει να επιτυγχάνεται με την ισότιμη συμμετοχή και των τριών αυτών θεμελιακών παραγόντων, όμως αυτό μοιάζει ουτοπικό ή ακατόρθωτο.

Ανα καιρούς έχουν παρουσιαστεί κινήματα που ρίχνουν μεγαλύτερο βάρος ενδιαφέροντος στον ένα ή στον άλλο παράγοντα με αποτέλεσμα τη δημιουργία των εξής γενικών τάσεων που κάθε τόσο ανακύπτουν με διαφορετικό όνομα.

Φορμαλισμός[formalismo απο την ιταλική λέξη forma=μορφή] όπου κυριαρχεί η μορφή έναντι της κατασκευής και της λειτουργίας.
Αποτελούσε απο τη ρωμαϊκή εποχή [το δείχνει το δόγμα: "η γυναίκα του Καίσαρα δεν φτάνει μόνο είναι αθώα, πρέπει και να δείχνει..."] και νομίζω αποτελεί ακόμη στην σύγχρονη Ιταλική κοινωνία τη βασική νοοτροπία σχεδιασμού:τον εντυπωσιασμό, πολύ επιτυχημένο ομολογουμένως αφού περνάει μέσα απο τι φινέτσα [finezza=λεπτότητα,ευαισθησία,έμφαση στη λεπτομέρεια].
Κυρίαρχη είναι και στην Αμερικάνικη κοινωνία στην προσπάθεια της να εντυπωσιάσει και να κυριαρχήσει μέσα απο την αμετροέπεια του μεγέθους[more is better...=το περισσότερο είναι καλύτερο...].

Φουνξιοναλισμός [funzionalismo απο την ιταλική λεξη funzione=λειτουργία] όπου η λειτουργία, πρακτικότητα κυριαρχεί τόσο της μορφής όσο και της κατασκευής σαν έμφαση στην αποτελεσματικότητα και αξιοπιστία:έντονο χαρακτηριστικό της νοοτροπίας σχεδιασμού Βορείου Ευρώπης [Γερμανία,Ελβετία,Φινλανδία,Σουηδία,Νορβηγία,Κάτω χώρες]αλλά και Ιαπωνίας,Κορέας.

Κονστρουκτιβισμός [costruttivismo από τη λέξη costruzione=κατασκευή]Όπου η κατασκευή με τις ιδιαίτερες αισθητικές της ποιότητες γίνεται πρόταση.Η κατασκευή αποτελεί την έναρξη -την πηγή της εμπνευσης-της δημιουργικής διαδικασίας δίνοντας και τον αντίστοιχο χαρακτήρα.

Τα αποτελέσματα αυτά είναι αιχμές του φαινομένου και γνώρισαν την αποδοχή του κοινού και μάλιστα για μεγάλα χρονικά διαστήματα επειδή ανακυκλώνονται σαν μεταπτώσεις.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-DESIGN Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ

ΑΡΘΡΟ5

Σχεδιασμός-Design- ο άλλος δρόμος προς τη τέχνη

Διαβάζοντας το βιβλίο "ένας άλλος δρόμος για την τέχνη'' του Βασίλη Ηλιόπουλου των εκδόσεων 'Ελλην, θα δει κανείς μια σειρά από ιδέες για τη σύγχρονη τέχνη και τον παραλληλισμό με την τέχνη.

Η υπόθεση του σχεδιασμού-design- ξεκινά στα αρχικά στάδια του πολιτισμού του ανθρώπου.
Η απεικόνιση στα σπήλαια:αντικειμένων καθημερινής χρήσης φυτών ζώων και τρόπων κυνηγιού όπως και άλλων φάσεων της καθημερινής ζωής των πρωτόγονων ανθρώπων , δείχνει την ίδια ακριβώς λογική και μεθοδολογία απο την αρχή του πολιτισμού μέχρι σήμερα.

Γίνεται ατομική καταγραφή των ιδεών για να αναλυθούν να ξεκαθαριστούν και να επεξεργαστούν περαιτέρω ώστε να γίνει πιό εύκολη η επεξήγηση τους και σε άλλους ανθρώπους που θα συμπράξουν και στην υλοποίηση τους.

Η τακτική αυτή της επικοινωνίας και της συνεννόησης σε ομαδικές δραστηριότητες [όπως αρχικά η συνεργασία στο κυνήγι ή σε άλλες δραστηριότητες πολεμικές και παραγωγικές στην συνέχεια] καθιστά τον άνθρωπο εξαιρετικά αποτελεσματικό και παραγωγικό στις δραστηριότητες του.

Για να γίνει δυνατή η μετάδοση των ιδεών γίνεται χρήση αρχικά:
1.σχημάτων -σκίτσων που υλοποιούνται με πρόχειρα μέσα,[ με κάρβουνο αίμα και άλλες φυσικές χρωστικες ουσίες τα μελάνια και οι σκόνες, που εφαρμόζονται αρχικά με τα χερια και μετά με κλαδιά και υποτυπώδη πινέλα ή γραφίδες σε βράχους , ξύλα ,δέρματα ,περγαμηνές και πάπυρους και λοιπά ]
2.σκαμμάτων προσομοίωσης με υλικά σχεδιαγράμματα και μοντέλα συμβολικής ή και υπο κλίμακα αναπαράστασης,που γίνονται με ίχνη στην άμμο και σύμβολα με πέτρες ξύλα και άλλα υλικά που αναπαριστάνουν μεταφορικά την ιδέα .

Σήμερα τα μέσα που βοηθούν στη μελέτη, επεξεργασία και επεξήγηση των ιδεών, ώστε να γίνουν κατανοητές απο άλλους , δέν είναι κα πολύ διαφορετικά στον πυρήνα τους, μόνο οι τεχνικές και τα μέσα έχουν εμπλουτιστεί και μετεξελιχτεί για λόγους αναγκαιότητας-για σκεφτείτε πόσο πρόχειρα υλικά είναι πιά τα κλαδιά και η άμμος, ενώ ένα χαρτί κι ένα στυλό;-

Ετσι όπως βοηθούσε ο αρχηγός και ιερέας τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας ,να κατανοήσουν την ιδέα του [όπου κατέληξε μετά απο παρατήρηση μελέτη σκέψη και δοκιμές]και να συμπράξουν στην καλύτερη δυνατή υλοποίηση της και να συμπράξουν στην καλύτερη δυνατή υλοποίηση της, έτσι και ο Σχεδιαστής βοηθά σαν άλλος ιεροφάντης τους συνεργάτες του να δώσουν στα προβλήματα λύσεις: πρακτικες λειτουργικές εργονομικές ανθεκτικες οικονομικές και το κυριότερο γοητευτικές-όμορφες.

Η εργασία του Σχεδιαστή ανάλογα με τον τομέα εφαρμογής έχει και την αντίστοιχη ονομασία αλλά κατα βάση είτε σχεδιάζει κανείς ένα βελόνι είτε σχεδιάζει διαστημόπλοιο εφαρμόζει ακριβώς την ίδια διαδικασία.

Η διαδικασία του Σχεδιασμού είναι:
Α.'Ερευνα: καταγραφή των δεδομένων του σχεδιαστικού προβλήματος αλλά και προσπάθεια συλλογής λύσεων που έχουν ήδη δοθεί σε αντιστοιχα θέματα εφόσον υπάρχουν.Αυτό το στάδιο αντιστοιχεί στην ανάλυση των δεδομένων του προβλήματος
Β.Δημιουργία:εφευρεση λύσεων ή μετεξέλιξη με εμπλουτισμό των λύσεων που υπάρχουν ήδη σε νέες .Εδώ έχουμε τις εξής φάσεις:
προσχέδια προπλάσματα
α.αναλυτικά σχέδια και μοντέλα παρουσίασης
β.κατασκευαστικές λεπτομέρειες
γ.υλοποίηση μοντέλου υπο κλίμακα
δ.ολοκλήρωση και παρουσίαση παράδοση
Η φάση των αρχικών σκίτσων ιδεών ,μεσολαβεί σε κάθε επικοινωνία με τον πελάτη συνεργατη κλπ για την κατοχύρωση της ορθής κατευθυνσης των εργασιών.Είναι το πηγαινε έλα -feed back-
Αυτή είναι η μία διαφορά του Σχεδιασμού απο την τέχνη δηλαδή η στενή συνεργασία με τον πελάτη αλλά βέβαια μιλάμε για την ελεύθερη τέχνη όπου δεν υπάρχει εργοδότης και ο καλλιτέχνης κάνει ακριβώς αυτό που θέλει έχοντας ίσως[συνήθως του είναι αδιαφορο και ορθώς] κατα νου ότι αυτό που φτιάχνει θα πρέπει ν μπορεί να το πουλήσει άρα θα πρέπει να αρέσει σε αυτούς που θα το παρουσιάσει.

Υπο αυτή την έννοια ο ερασιτέχνης είναι ο πιό αυθεντικός καλλιτέχνης αφού το κάνει ότι κάνει χάρη γούστου κι όχι για το κέρδος.

Ο καλλιτέχνης που έχει εργοδότη χορηγό [ο οποίος παρεμβαίνει στο έργο προβάλοντας προτιμήσεις και απαιτήσεις] λειτουργεί υπο τη λογική των εφαρμοσμένων τεχνών και όχι σαν εικαστικός καλλιτέχνης.

Γ.Κατασκευή.Εδώ έχουμε τις φάσεις της υλοποίσης του πρωτοτύπου[εφόσον πρόκειται για σειρά ομοειδών αντικειμένων]ή της πραγματικής κατασκευής και τη συνεχή διαπραγμάτευση και συνεννόηση με εξειδικευμένους τεχνικούς μέσω της οποίας γίνει δυνατό να υλοποιηθεί με τον πλέον πιστό και κατάλληλο τρόπο η μελέτη, που απο θεωρητικό κατασκεύασμα γίνεται πράξη και ύλη.Επομένως καθίσταται η παρέμβαση του Σχεδιαστή απαραίτητη και για τούτο η επίβλεψη επιβεβλημένη στενή και συνεχής.

Η δευτερη και σημαντικότερη διαφορά είναι η τεχνική και τεχνολογική κατάρτιση του Σχεδιαστή.
Η τεχνική κατάρτιση του Σχεδιαστή οποιουδήποτε κλάδου είναι υψηλότατη και εξειδικεύεται περαιτερω μέσα στη βιομηχανία ή στον κλάδο που δραστηριοποιείται.
Επειδή είναι διπλός ο ρόλος του: Δημιουργός και Τεχνικός, που μάλιστα παράγει έργο μέσω στελεχών που είναι εξαιρετικά καταρτισμένα - τα ανώτατα στελεχη- και υπερεξειδικευμένα -στελέχη εφαρμογής- -αλλά για τούτο απαιτητικά και βέβαια δεν δέχονται οδηγίες απο τυχαίους όσο κι αν αυτοί τίθενται επικεφαλής μαζί με τον εργοδότη τους.
Σε μια βιομηχανία όπου απο τον τελευταίο εργάτη μέχρι το ανώτατο διευθυντικό στέλεχος τίθενται όλα στη διάθεση και υπο τις οδηγίες του Σχεδιαστή .
Μιλάμε δε για επενδυσεις τεράστιες που του εμπιστευονται την πρόοδο τους στην αγορά.
Για να διευκολυνθεί στο έργο του ο Σχεδιαστής χρησιμοποιεί τις απόλυτα εξειδικευμένες γνώσεις και δυνατότητες, τους αλλά και την εμπειρία τους, για να βγεί το αποτέλεσμα άψογο απο κάθε άποψη.

Το αποτέλεσμα έτσι είναι ομαδικό όπου ο Σχεδιαστής είναι ο ''Μαέστρος -δάσκαλος'' και η ομάδα εργασίας του'' η Ορχήστρα'' συμβάλλει τα μέγιστα , αναλόγως τις απαιτήσεις στην υλοποίηση με τα μέσα που διαθέτει.
Αυτά τα μέσα καλείται να χειριστεί με τον προσφορότερο τρόπο, ώστε να βγεί το αποτέλεσμα ΑΡΙΣΤΟ ανεξάρτητα απο την υποδομή που προκύπτει.
Βλέπουμε έτσι μικρές βιοτεχνίες να αντιπαρατίθενται σε βιομηχανίες κολοσσούς και να νικούν με τα προιόντα τους να υπερτερούν σε όλους τους τομείς.

Για τούτο ο σύγχρονος Σχεδιαστής τείνει να γίνεται μια μορφή στάρ και να βοηθιέται απο τη βιομηχανία μέσω των δημοσίων σχέσεων υψηλων δυνατοτήτων που έχει, επειδή και η ίδια βοηθιέται έμμεσα, επειδή το όνομα του σχεδιαστή λειτουργεί σαν κράχτης ποιότητας σχεδιασμού του προιόντος .
Θα έχετε ακούσει ονόματα όπως Αρμάνι, Πινινφαρίνα, Τζιουντζάρο, Μπερτόνε, που λειτουργούν σε αυτή τη βάση.

Σκεφτείτε το εξής απλό:Οτιδήποτε τεχνητό υπαρχει γύρω μας ιδιαίτερα ότι παράγεται βιομηχανικά έχει σχεδιαστεί απο κάποιο λιγότερο ή περισσότερο γνωστό Σχεδιαστή.