Βασικό σχέδιο 3

ΒΑΣΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Μάθημα τρίτο

Σχήμα και φόρμα

Η φόρμα έχει τρεις διαστάσεις: μήκος πλάτος βάθος έχει επίσης υφή και τόνο, και μπορεί να δημιουργήσει μια αυταπάτη στερεότητας  και τρισδιάστατης οντότητας πχ μια σφαίρα.

Το σχήμα έχει δυο διαστάσεις μήκος και πλάτος και πρόκειται για καθαρή επιφάνεια που δεν έχει υφή λεπτομέρεια επιφάνειας

Πχ ένας επίπεδος δίσκος

Τρισδιάστατο έργο: μας δίνει εικόνα και πραγματικότητα φόρμας

Πχ το γλυπτό και το ανάγλυφο

Έργο με δύο διαστάσεις μπορεί να δημιουργήσει μόνο αυταπάτη της φόρμας , τούτο αφήνει να εννοηθεί  ότι το σχήμα είναι η φτωχή αφήγηση της φόρμας.

Η γοητεία του σχήματος έχει εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες, από τους Έλληνες αγγειογράφους  ως τους σχεδιαστές του οπτικού σχεδίου που είναι γνωστό σαν οπτική τέχνη –οp art ή optical art-.

Το σημείο και η γραμμή υπάρχουν σαν στοιχεία στο σχέδιο, όμως αν η γραμμή έρθει σε επαφή με αυτή την ίδια τότε εσωκλείει μια επιφάνεια ή σχήμα που είναι το τρίτο βασικό στοιχείο το σχήμα.

Μιλώντας για το σχήμα, ένας καλλιτέχνης συνήθως αναφέρεται στο περίγραμμα, ιδίως αν περιγράφει ένα επίπεδο ή δυσδιάστατο αντικείμενο ή επιφάνεια, είναι ένας ποσοτικός όρος αρκετά διαφορετικός από το σχήμα και χρησιμοποιείται πάντα για να περιγράφει αντικείμενο δύο διαστάσεων.

    

Η μάζα από την άλλη μεριά χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα δυσδιάστατο ή τρισδιάστατο αντικείμενο υποκείμενο στη μελέτη του βασικού σχεδίου με την έννοια της οντότητας και του εκτοπίσματος της σε ποσότητα,  είναι το πρόβλημα του χειρισμού , τοποθέτησης και αντιπαραβολής των σχημάτων γραμμών και σημείων.

Ο καλλιτέχνης ξοδεύει μα ζωή με τέτοια στοιχεία εξιδανικευμένα φυσικά, με την επιθυμία να εκφράσει το νόημα και το μήνυμα του διαμέσου της ερμηνείας αυτών των στοιχείων.

Μεγάλη έμφαση επίσης θα πρέπει να δώσουμε στη σπουδαιότητα της μελέτης των αρνητικών και θετικών σχημάτων.

Θετικό σχήμα το γεμάτο σχήμα αρνητικό το κενό μέσα σε ένα γεμάτο.

Αρνητικά σχήματα ή επιφάνειες παίζουν ζωτικό ρόλο και είναι στη πραγματικότητα πιο σπουδαίες από τις θετικές αφού η ένταση δια της επιφάνειας περιβάλει το κενό σχήμα και το κάνει να φαίνεται σαν ζωτική έλλειψη σαν κομμάτι που λείπει.

Καλό σχήμα λέμε τώρα το σχήμα που εκφράζει πιο πολύ τα νοήματα και το μήνυμα μας είναι εκείνο που θα πρέπει να αναζητήσουμε, θα πρέπει να διαθέτει απλότητα πληρότητα -αρχή μέση και τέλος- νόημα, έμφαση, ισορροπία και ρυθμό.

Αναλογία του χώρου

Ώς τώρα ασχοληθήκαμε μόνο με τα ατομικά σημεία και τις δυνάμεις που παρουσιάζονται στην αλληλο-συσχέτιση των μονάδων αυτών .

Όταν ένα οποιοδήποτε σημείο τοποθετηθεί πάνω σε ένα ορθογώνιο χαρτί ή μουσαμά γεννιόνται καινούριες δυνάμεις δηλαδή ενέργειες που λειτουργούν  μεταξύ του σημείου και στις περιεχόμενες πλευρές και γωνίες του ορθογωνίου.

Ο τρόπος με τον οποίο διαιρείται η επιφάνεια του πίνακα είναι ένα σπουδαίο θέμα επειδή αυτές είναι στην ουσία οι αναλογίες που κάνουν τη πρώτη ισχυρή εντύπωση στο μάτι,

Το θέμα της αναλογίας υπήρξε πολύ σημαντικό για τους καλλιτέχνες σε ορισμένες περιόδους στην ιστορία της ζωγραφικής ιδιαίτερα και γενικότερα όμως.

Λόγου χάρη: η κλασσική εποχή της αρχαίας Ελλάδας και η μεταλαμπάδευση των αρχών της κλασσικής εποχής η Αναγέννηση 17^ος αιώνας, όπου χρησιμοποίησαν  γεωμετρικά συστήματα για την  καθιέρωση αρμονικών διαιρέσεων της επιφάνειας του πίνακα και ακόμη του προσδιορισμού των αναλογιών της επιφάνειας του πίνακα .

Σε κάθε καλλιτεχνική σύνθεση , το πρώτο μας πρόβλημα είναι να βρούμε ένα ή περισσότερα σημεία μία ή περισσότερες διαιρέσεις ή μέρη του χώρου που μας δίνεται.

Η τοποθέτηση τέτοιων σημείων πρέπει να είναι καλλιτεχνικά σωστή ψαγμένη με μαεστρία.

Ας πάρουμε ένα ιδιαίτερο χώρο ένα πίνακα τον οποίο θα διαιρέσουμε σε δύο μέρη με μια κάθετη γραμμή, η γραμμή αυτή θα αποτελέσει τον άξονα πάνω στον οποίο θα εγκατασταθούν  αργότερα ταπιο σπουδαία στοιχεία του πίνακα.

Αν φέρουμε μια κάθετη γραμμή στο μέσο του χώρου θα έχουμε ένα απόλυτα ισορροπημένο μοίρασμα τόσο που καταντάει ανιαρό λόγω της έλλειψης δυναμικής και κίνησης που ελκύει το ενδιαφέρον του θεατή.

Επομένως η σύνθεση μας γίνεται λιγότερο ενδιαφέρουσα.  

Αν τώρα μεταθέσουμε τη γραμμή αυτή προς τη μία πλευρά του πίνακα, η διαφορά που προκύπτει είναι σημαντική αποκτά μια μεγάλη δυναμική και κίνηση έντονη προς μια πλευρά του πίνακα αποκτά έντονο ενδιαφέρον αλλά και έντονη ανισορροπία εντέλει η αίσθηση είναι υπερβολική και για τούτο δυσαρμονική.

Για να πετύχουμε μια έκκεντρη τοποθέτηση χωρίς υπερβολές θα πρέπει να ξεφεύγει από το κέντρο αλλά όχι πάρα πολύ το πόσο πολύ έχει ερευνηθεί με πολύ ενδιαφέρον και έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει ένα σημείο που όλοι σχεδόν το θεωρούν ιδανικό είναι το σημείο που όρισε ο Πυθαγόρας ως χρυσή τομή και βρήκε τη γεωμετρική σχέση που η φύση επαναλαμβάνει σε όλες της τις δημιουργίες φυτά και ζώα και όχι μόνο αλλά και στις αρμονίες των ήχων και γενικότερα.

Όπως με οτιδήποτε ανακάλυψαν στα γραπτά που έκλεψαν αφού σφαγίασαν τους κατόχους τους άραβες κυρίως αλλά και βυζαντινούς, κατά τις σταυροφορίες τους οι άνθρωποι του μεσαίωνα που «αναγεννήθηκαν» μέσω του Ελληνικού πνεύματος έτσι και δω η αρχαία γνώση (που εφαρμόζεται σε γλυπτά αρχιτεκτονήματα ζωγραφικά και κάθε λογής έργο από την Ελληνική στη Ρωμαϊκή και μετά σε όλο το τότε γνωστό κόσμο )έρχεται να το καπηλευτεί ο συρφετός ορίζοντας το Βιτρούβιο τον άνθρωπο που το εξήγησε αναλύοντας το και εφαρμόζοντας το κάνοντας το μόδα στην αρχιτεκτονική και ζωγραφική αυτό που όλοι οι προκάτοχοι του πνεύματος εφάρμοζαν με μεγάλη συνέπεια και μαθηματική ακρίβεια.

Ετσι το γνωρίζουμε ως νόμο της χρυσής τομής του …Βιτρούβιου.

Στο Βιτρούβιο χρωστάμε πολλά για τη γνώση του νόμου της χρυσής τομής αλλά όχι τον ίδιο το νόμο που τον χρωστάμε στο Πυθαγόρα.

Οπωσδήποτε χρωστάμε την ενσυνείδητη καθολική χρησιμοποίηση του σε βαθμό που δημιουργήθηκε ειδικός διαβήτης που χρησιμοποιούσε κάθε πρωτομάστορας ζωγραφικής ή αρχιτεκτονικής σχολής με ευλαβική προσοχή.

Είναι ο λεγόμενος και χρυσός διαβήτης που αποτελεί και το σύμβολο του βραβείου σχεδιασμού του Ιταλικού συλλόγου Βιομηχανικών σχεδιαστών.