Παρεκκλίσεις από τον αρχαίο μύθο

Πολιτισμός | 08.01.2010

Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: "Η εκδίκηση του Αχιλλέα": περφόρμανς στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Μονάχου

Οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι παραμένουν ανθεκτικοί μέσα από το πέρασμα των αιώνων. Το θέατρο και η λογοτεχνία γενικότερα εξακολουθούν να τους αξιοποιούν. Γιατί; Για να πουν κάτι για το χθες ή για το σήμερα;

Πρόσφατα ο θεατρικός κριτικός και φίλος της εκπομπής μας Κώστας Γεωργουσόπουλος επέκρινε τον σκηνοθέτη Κώστα Παπακωστόπουλο που δρα εδώ στην Κολωνία για «σκύλευση του Αισχύλου». Γιατί; Επειδή ο αθεόφοβος Παπακωστόπουλος ανεβάζοντας στα τέλη του χρόνου τον Αγαμέμνονα παρενέβη στα ειωθότα και εγκατέστησε εντός του έργου αναλογίες με το σήμερα. Η δική μας αναφορά σήμερα στο τόλμημα και την καταδίκη του δεν έχει την πρόθεση να προσθέσει άλλη μια άποψη στο πώς ενδείκνυται να ανεβαίνει σήμερα στο θέατρο η αρχαία τραγωδία. Έχει το νόημα να υπενθυμίσει για άλλη μια φορά την εσωτερική αναστάτωση και την κάθαρση που είναι σε θέσει να επιφέρει ακόμα και σήμερα το υλικό των αρχαίων μύθων.

Αναζωογόνηση του αρχαίου υλικού Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Από παράσταση του έργου "Ο Οιδίποδας στην Κούβα" στο θέατρο Μαξίμ Γκόρκι στο Βερολίνο

Ένα άλλο έμμεσο παράδειγμα. Πριν από λίγους μήνες κυκλοφόρησε στα γερμανικά το μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη Σουέλ από τον οίκο Suhrkamp. Η ιστορία του θαλασσοδαρμένου καπετάν-Αυγουστή που ο νόστος δεν τον φέρνει στην αγκαλιά της άπιστης γυναίκας του, αλλά στην αγκάλη της πιστής αγαπητικιάς του. Να, μια άλλη εκδοχή της επιστροφής του Οδυσσέα. Και να πώς βλέπει τώρα η γερμανική κριτική αυτή την εκδοχή. Η κριτικός του ραδιοφωνικού προγράμματος Deutschlandradio Kultur σημείωσε: «Το μυθιστόρημα Σουέλ συνδυάζει με γοητευτικό τρόπο το μπουρλέσκ με το επικό στοιχείο, διηγείται τον πιο μυθικό απ’ όλους τους ελληνικούς μύθους με νέο τρόπο και με μια νέα κατανομή των ρόλων των δύο φύλων.» Και ο κριτικός της Landeszeitung της Θουριγγίας γράφει: «Στον δικό της μύθο για τον πολυμήχανο Οδυσσέα η Καρυστιάνη δεν καταφέρνει μόνο την αναζωογόνηση του αρχαίου υλικού. Η διήγησή της αγγίζει με πειστικό τρόπο τα μεγάλα θέματα της ανθρώπινης ύπαρξης, τη μοναξιά και τα γερατειά, την αποξένωση και τη θαλπωρή, την ανάμνηση και την απώθηση.» Έτσι βλέπουν οι δυο αυτές γερμανικές κριτικές το βιβλίο της Καρυστιάνη, σαν μια ευπρόσδεκτη παρέκκλιση από την κλασσική πλοκή του μύθου στον Όμηρο.

Η χρυσή κιβωτός και το σεντούκι με τα ρούχα

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Από παράσταση του έργου του Μπρεχτ "Η Αντιγόνη του Σοφοκλή" στο Berliner Ensemble

Βεβαίως θα πει κανείς άλλο πράγμα το ανέβασμα μιας αρχαίας τραγωδίας και άλλο πράγμα ένα σύγχρονο μυθιστόρημα που θυμίζει τον μύθο της Οδύσσειας ή παίζει μαζί του ή ανακατεύει αλλιώς τα χαρτιά της ομηρικής τράπουλας. Σίγουρα, πράγματα διαφορετικά. Αλλά και τα δύο δεν θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν βάσει και των προθέσεων των δημιουργών τους και μόνο τότε να κριθούν ευμενώς ή να επικριθούν, επί τη βάσει δηλαδή του αν πέτυχαν αυτό που επιδίωκαν να πετύχουν; Και όχι σαν ιεροσυλίες ή θορυβώδεις και ενοχλητικές παρουσίες στα άβατα ενός μύθου που τον διηγήθηκαν οι μεγάλοι μια φορά κι ένα καιρό και τώρα δεν μας μένει τίποτε άλλο παρά να ξαναλέμε πιστά με τα ίδια λόγια και τις ίδιες κινήσεις το ίδιο παραμύθι; Τελικά πίσω από τα διαφορετικά αυτά πράγματα κρύβεται μια στάση. Και το ερώτημα είναι ποια είναι η δέουσα στάση απέναντι σε μια σημαντική πνευματική και πολιτιστική παράδοση; Ανακηρύσσουμε εαυτούς κλειδούχους της χρυσής κιβωτού ή ανοίγουμε το σεντούκι και βουτάμε τα βαρύτιμα ιμάτια και τα τιμαλφή με τη σκόνη των αιώνων πάνω τους και τα φοράμε όπως δεν τα φορούσαν οι πρώτοι τους κάτοχοι, αλλά όπως μας αρέσει σήμερα, συνδυάζοντάς τα κατά τη δική μας ευαισθησία και άρα κάνοντάς τα να λαμπυρίζουν στο σήμερα και όχι μόνο στο χθες;

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου

Ελληνική Ντόετσεβελε

ΕΕ: Η αμοιβαία αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων

Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη εντείνεται η συζήτηση για την αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων με βάση την οδηγία 36/2005. Η Ελλάδα είναι ένα από τα πέντε κράτη-μέλη που δεν την εφαρμόζουν.

Με κοινή ερώτηση προς την Κομισιόν επτά ευρωβουλευτές έδωσαν την αφορμή για μία συζήτηση σχετικά με την «αμοιβαία αναγνώριση» στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Χριστιανοδημοκρατών Αντρέας Σβαμπ επισημαίνει ότι τα προβλήματα δεν οφείλονται μόνο στο περίπλοκο νομικό πλαίσιο: «Πολλές επαγγελματικές κατηγορίες θέλουν να ορίζουν οι ίδιες τις προϋποθέσεις εισόδου στο επάγγελμα για να διατηρούν τα κεκτημένα τους και αυτή η έλλειψη διαφάνειας προφανώς επηρεάζει τους εργαζόμενους από άλλα κράτη-μέλη», δηλώνει ο Γερμανός ευρωβουλευτής. «Βέβαια, δεν είναι κάτι που προέκυψε τώρα με την οικονομική κρίση. Ο προστατευτισμός αυτός υπήρχε και προηγουμένως και προδίδει μία συντεχνιακή αντίληψη για την οικονομία...» Οι ευρωβουλευτές ζητούν από την Κομισιόν να ασκήσει πιέσεις για άμεση εφαρμογή σε όλα τα κράτη-μέλη. «Νομίζω ότι πρέπει να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση στα κράτη-μέλη για να τηρήσουν όσα έχουν συνυπογράψει στο Συμβούλιο Υπουργών», λέει ο Κλάους Σβαμπ στην Deutsche Welle. «Η Ελλάδα, όπως και όλα τα κράτη-μέλη, μας είχε υποσχεθεί ότι θα υιοθετήσει την οδηγία μέχρι το 2006. Σήμερα διαπιστώνουμε ότι δεν την έχει υιοθετήσει».

Απούσα στη συζήτηση η Ελλάδα

Ο Γερμανός ευρωβουλευτής Andreas Schwab

Δυστυχώς η Ελλάδα ήταν απούσα από τη συζήτηση για την «αμοιβαία αναγνώριση» στο Στρασβούργο. Το παρόν έδωσε πάντως ο Κύπριος ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ Κυριάκος Τριανταφυλλίδης, ο οποίος συνυπογράφει την επερώτηση και, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα της Deutsche Welle, υποστηρίζει ότι η Κύπρος δεν αντιμετωπίζει τα προβλήματα που υπάρχουν στην Ελλάδα με την αναγνώριση πτυχίων από κολλέγια ή πανεπιστήμια του εξωτερικού: «Στην Κύπρο τα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι ένας σχετικά νέος θεσμός και επομένως έχει προηγηθεί το νομοθετικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα εργάζονται, το οποίο νομοθετικό πλαίσιο έλαβε υπόψη το κοινοτικό δίκαιο. Ως εκ τούτου οι τίτλοι, τους οποίους εκδίδουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, με εξαίρεση μερικές ιδιάζουσες περιπτώσεις, είναι αναγνωρισμένοι και δεν έχουμε το ίδιο πρόβλημα που ενδεχομένως υπάρχει στην Ελλάδα» Παρά τις όποιες διαφωνίες του κομμουνιστικού ΑΚΕΛ, ο Κύπριος πολιτικός, ο οποίος συμμετέχει στην επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών του Ευρωκοινοβουλίου, κρίνει απαραίτητη την άμεση εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας. «Εμείς πιστεύουμε σαν Επιτροπή ότι για να ολοκληρωθεί η εσωτερική αγορά, παρά τις όποιες διαφωνίες σαν Αριστερά έχουμε με αυτό το ζήτημα, πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχει μεταφορά του κοινοτικού δικαίου στα κράτη-μέλη. Διαφορετικά το όλο ζήτημα θα πάσχει», τονίζει ο Κύπριος ευρωβουλευτής.

Υποχρέωση η γρήγορη αναγνώριση

Συζήτηση στο ευρωκοινοβούλιο

Για την Ελλάδα το μεγαλύτερο «αγκάθι» παραμένει το πρόβλημα των κολεγίων, για το οποίο αναμένεται νέα νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Παιδείας. Αλλά υπάρχει και ένα ευρύτερο ζήτημα, καθώς δεν αναγνωρίζονται άμεσα και αυτονόητα τίτλοι σπουδών από το εξωτερικό, ακόμα και αν προέρχονται από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια εγνωσμένης αξίας. Το σχόλιο από τον Γερμανό ευρωβουλευτή Αντρέας Σβαμπ : «Κατά τη γνώμη μου αυτό είναι απαράδεκτο. Δεν υπάρχει αντικειμενικός λόγος να αρνείται κανείς την αναγνώριση τίτλων από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια εκτός Ελλάδας. Η γενική αρχή είναι ότι κάθε κράτος-μέλος πρέπει να αναγνωρίζει τίτλους σπουδών από άλλο κράτος-μέλος και μάλιστα με την ταχύτερη δυνατή διαδικασία. Για πολλούς Ευρωπαίους, ολόκληρη η σταδιοδρομία τους εξαρτάται από αυτήν την αναγνώριση. Σήμερα υπάρχουν για παράδειγμα νοσοκομειακοί γιατροί, που δουλεύουν με πλήρες ωράριο, αλλά παίρνουν μόνο τα 2/3 του κανονικού μισθού, γιατί η διοίκηση του νοσοκομείου ισχυρίζεται ότι δεν δικαιούνται περισσότερα με βάση τους τίτλους σπουδών που διαθέτουν. Πρέπει να βοηθήσουμε αυτούς τους ανθρώπους».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου

Ελληνική Ντόετσεβελε